Als je aan uranium denkt, denk je waarschijnlijk aan kerncentrales en radioactiviteit. En je wilt er waarschijnlijk niet in de buurt komen. In dit artikel zullen we onderzoeken hoe uranium en het bijproduct radon in uw drinkwater terechtkomen, wat de mogelijke gezondheidseffecten zijn en hoe u ze kunt vermijden.
Uranium is een zwak radioactief, zilverachtig metaal dat in de aardkorst wordt aangetroffen. Het is van nature aanwezig, in kleine hoeveelheden (enkele delen per miljoen), in aarde, gesteente en water. Door zijn radioactiviteit kan uranium worden verrijkt en gebruikt in kerncentrales en kernwapens. Het wordt gewonnen uit uranium houdende mineralen zoals uraniniet.
Hoewel het een natuurlijk bestanddeel is van gesteente en aarde, worden we door menselijke activiteit blootgesteld aan hogere niveaus van uranium. De belangrijkste redenen waarom uranium in het milieu terechtkomt, zijn mijnbouw, kolenverbranding en fosfaatmeststoffen.
Omdat het alomtegenwoordig is in onze omgeving, worden de meeste mensen blootgesteld aan een bepaalde hoeveelheid uranium. Hoewel de hoeveelheid uranium in de lucht erg klein is, kan het water en voedsel verontreinigen.
Uw blootstellingsniveau hangt ook af van waar u woont en werkt. Mensen die in fosfaatkunstmest-fabrieken werken, in de buurt van nucleaire testfaciliteiten (nu of vroeger), wonen of werken in de buurt van kolencentrales, lopen een groot risico om blootgesteld te worden aan hogere niveaus van uranium.
Een andere bron van blootstelling aan uranium is drinkwater.
Grondwaterbronnen staan voortdurend in contact met rotsen. Door de natuurlijke verwering van deze gesteenten lost het daar aanwezige uranium op en komt dit in het water terecht. Als water wordt opgeslagen in gesteente of watervoerende lagen, komt een deel van het uranium in de bodem en het gesteente terecht in het water en stroomt het door de kraan.
Waterbronnen in de buurt van kerncentrales en militaire faciliteiten zijn waarschijnlijk besmet met radioactieve chemicaliën, waaronder uranium.
Waterbronnen die dicht bij intensieve landbouw liggen, zijn waarschijnlijk verontreinigd met landbouwafval, zoals fosfaatmeststoffen die uranium bevatten.
In Nederland komt 60% van het drinkwater uit grondwaterbronnen en de overige 40% uit oppervlaktewater.
In 2014 heeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) twee grenswaarden voor uranium in water voorgesteld: Uranium – Chemiepedia.nl
Uranium wordt in het Nederlandse Besluit Kaderrichtlijn Water vermeld als een specifieke verontreinigende stof, omdat het regelmatig wordt aangetroffen in oppervlaktewateren in Nederland, in concentraties boven de huidige AA-MKN-norm.
Is uranium een gereguleerde stof in de Europese Waterrichtlijn?
Uranium komt wel voor in de laatste Europese richtlijn over de kwaliteit van water bestemd voor menselijke consumptie, maar de richtlijn geeft momenteel geen limieten. Artikel 25 stelt dat:
Dit betekent dat op dit moment de meeste Europese overheden zich houden aan de door de Wereldgezondheidsorganisatie vastgestelde grenswaarden van 30 microgram (mcg) per liter.
In de 1998-editie van haar Richtlijnen voor de drinkwaterkwaliteit adviseerde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat uranium in drinkwater niet hoger mag zijn dan 2 mcg/l. Deze aanbeveling was gebaseerd op een aanvaardbare dagelijkse inname (TDI) van 0,6 microgram per kilogram (mcg/kg). Voor een gemiddelde volwassene die 70 kg weegt, komt dit overeen met een TDI van 42 mcg uranium per dag.
In 2011 verhoogde de WHO de grenswaarde van uranium in drinkwater tot 30 mcg/l, waarbij ze stelde dat er “geen bewijs was van nierschade [bij mensen]”. Deze beslissing is echter onder vuur komen te liggen van sommige wetenschappers die stellen dat de nieuwe limiet mensen met hypertensie of osteoporose, een reeds bestaande nierziekte of iemand die langdurig aan uranium is blootgesteld, mogelijk niet beschermt.
Hoewel uranium vooral bekend staat om zijn radioactiviteit, draagt het gebruik ervan in de nucleaire industrie zeer weinig bij aan de aanwezigheid van uranium in het milieu. Volgens het RIVM is de chemische toxiciteit van uranium schadelijker dan de mogelijke milieu-impact door radioactiviteit. https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/270006003.pdf
Opgenomen uranium wordt geëlimineerd tijdens de vertering. Slechts tussen 0,5-5% ervan wordt geabsorbeerd. Deze kleine hoeveelheden kunnen zich echter in het lichaam ophopen, in het botweefsel blijven en mogelijke gezondheidsproblemen veroorzaken.
Uranium is niet alleen zwak radioactief, het is ook een giftig metaal. Dat betekent dat het de normale werking van de nieren, hersenen, zenuwstelsel, lever en hart kan beïnvloeden. Bij dierproeven veroorzaakt het geboorteafwijkingen en beschadigt het het immuunsysteem.
Waar uranium is, is radon. Als uranium vervalt, verandert het in radon – een radioactief, kleurloos, geurloos en smaakloos gas. Dit gas lost op in water en komt daarom in het drinkwater terecht. Volgens de WHO verminderen standaard waterbehandeling, -opslag en -distributie de radonconcentratie. Dat komt omdat wanneer water in contact komt met de atmosfeer, het radon dat het bevat verdampt in de lucht (bijvoorbeeld wanneer het uit de kraan stroomt, wanneer het wordt opgeslagen in watertorens of wanneer het zich in waterzuiveringsinstallaties bevindt). Het radongehalte in oppervlaktewater is doorgaans lager dan in grondwater omdat het gas vrijkomt in de atmosfeer.
Vanwege zijn gasvorm komt het het lichaam binnen via de luchtwegen in plaats van via het spijsverteringsstelsel. Om die reden wordt het passender geacht om radon in binnenlucht te meten dan in drinkwater. Het is duidelijk dat het radon uit drinkwater heel weinig bijdraagt aan de hoeveelheid radon in de binnenlucht – het meeste komt van de rotsen en de grond onder het gebouw. Bovendien is het een uitdaging om actieve radon concentraties in water te meten vanwege het gemak waarmee het uit het water vrijkomt.
Radon in water wordt gemeten met becquerel (Bq), wat de radioactieve kwaliteit van een element aangeeft. Radioactiviteit verwijst naar de hoeveelheid ioniserende straling die vrijkomt wanneer een element (zoals uranium of radon) spontaan energie afgeeft als gevolg van radioactief verval (of desintegratie) van een onstabiel atoom. Radioactiviteit is ook de term die wordt gebruikt om de snelheid te beschrijven waarmee radioactief materiaal straling uitzendt, of hoeveel atomen in het materiaal in een bepaalde periode uiteenvallen. De eenheid die wordt gebruikt om radioactiviteit te meten is Becquerel (Bq). 1Bq staat voor een snelheid van radioactief verval gelijk aan 1 desintegratie per seconde.
Hoewel uranium radioactief is, wordt door de WHO rekening gehouden met de chemische toxiciteit ervan. Als zodanig wordt het gemeten in microgram per liter, in plaats van Bq per liter. Radon wordt als giftig beschouwd vanwege zijn radioactieve eigenschappen en wordt als zodanig gemeten in Bq.
Het adviesniveau van de WHO is 100 Bq per liter. In 23 Europese landen (Oostenrijk, België, Bulgarije, Kroatië, Cyprus, Tsjechië, Denemarken, Estland, Frankrijk, Duitsland, Griekenland, Hongarije, Italië, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Polen, Roemenië, Slowakije, Slovenië en Zweden ), is de richtlijnlimiet hetzelfde. In Ierland, Portugal en Spanje is het niveau 500 Bq per liter. In Finland is dat 1000 Bq per liter.
Bij inademing beschadigt radon de longen en is het in verband gebracht met longkanker [ref: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31250572/]. De WHO schat dat tussen 3-14% van de longkankers wordt veroorzaakt door radon.
Als u uranium uit uw kraanwater wilt verwijderen en ook uw blootstelling aan radon uit drinkwater wilt verminderen, is het belangrijk om een filter te gebruiken die dit zware metaal verwijdert.
ZeroWater® 5-traps filters bevatten materialen die in de industrie veel worden gebruikt om uranium te verwijderen.
ZeroWater verwijdert uranium en andere onzuiverheden uit kraanwater. ZeroWater is het enige filter dat 99% van uranium, glyfosaat, lood, PFAS, koper, kalkaanslag en meer verwijdert! Neem een kijkje in onze online shop en begin vandaag nog met het zuiveren van uw water.
